Op uitnodiging van het Amsterdam Light Festival bedachten en ontwierpen Gerben Dollen (Type Mafia) en Anton Spruit de lichtkunstinstallatie Paperlight. Paperlight is een mechanische choreografie van grafisch beeld, kleur en licht. Met een campagne willen de twee ontwerpers de stad kleuren.
De lichtkunstinstallatie Paperlight
Paperlight is een panoramamuur opgebouwd uit meerdere abri’s. In elke abri zit een lange kleurrijke strook papier. De glazen ramen van de abri’s maken een beperkt deel van de stroken zichtbaar. Wat er in de vensters te zien is bepaalt de programmering. Omdat deze voor iedere abri anders is (in plaats van dat de rij papierstroken synchroon scrollen), zijn abstracte animaties in twee richtingen mogelijk (horizontaal en verticaal). Zo ontstaat een dynamische design space waarin veel composities mogelijk zijn. Deze dynamiek kan bijvoorbeeld een fictieve deining van de zee uitbeelden als een golf papierstroken op en neer bewegen. Door de vele mogelijke variaties komen bezoekers in een oneindig (lijkende) meditatieve loop van poëzie, visuele beats, kleurschakeringen en verrassingen.
Het bewegende papier wordt hiermee een motion graphic in plaats van dat het scrollen enkel de mogelijkheid faciliteert in één display meerdere advertenties na elkaar te kunnen vertonen, als een kort reclameblok op radio en tv. Paperlight maakt van die beweging een integraal onderdeel van de show. Dollen: “The medium is the message”.
Kleurrijke abstracte content, gemengde techniek
De meditatieve, fysieke beweging is een primair onderdeel van wat de installatie laat zien. Daarom zal het visuele ontwerp (de content) minimalistisch en abstract zijn. Geen foto’s, illustraties of andere concrete ‘afbeeldingen’ dus, omdat deze teveel afleiden van de ervaring. De aandacht moet uitgaan naar de beleving van tactiliteit, mechanische beweging en grafische choreografie. Paperlight bestaat daarom uit grote kleurvlakken, -verlopen en -zwemen.
Verschillende druk-, print- en schildertechnieken worden gecombineerd om de papierstroken te produceren. Handmatig gemaakte papierstroken maakt de installatie interessant van afstand te bekijken maar ook uitnodigend om details van dichtbij te observeren.
Als uitgangspunt voor het visuele ontwerp putten Dollen en Spruit daarom inspiratie uit het werk van kunstenaars als Mark Rothko, Henri Matisse en Donald Judd. Andy Warhol’s kunstwerk Shadows is bovendien een goed voorbeeld van de verscheidenheid die je met beperkte middelen kan maken.
De ontwerpers onderzoeken of ze de dynamiek verder kunnen en willen verdiepen. Glow-in-the-dark inkt kan eventueel delen tijdens het gebruik opladen. Uitschakeling van de abriverlichting kan een ander design dan zichtbaar maken. Optioneel voegt een op smartphones eenvoudig toegankelijke soundtrack extra gelaagdheid toe. Denk aan ambient geluidslandschappen of een silent disco. Net als filmmuziek beïnvloedt het de interpretatie en beleving van de scènes.
Publicatie ‘the making of’ Paperlight
Dollen en Spruit leggen de totstandkoming vast in een kleurrijke publicatie. Om de optimale intensiteit van tactiliteit en kleur te bereiken testen de twee veel materialen. Omdat ze hiervoor proeven op groot formaat vervaardigen, kunnen ze de unieke bladen versnijden en verwerken voor in de publicatie. Spruit: “Het wordt zo een boekwerk vol grote kleurvlakken, kleurverlopen en kleurzwemen van originele proefvellen en deels ook reproducties.”
Guerrilla marketingcampagne voor Paperlight en het Amsterdam Light Festival transformeert straatmeubilair voor reclame in kunstwerken
Om zowel de installatie als het festival zelf te promoten, willen Dollen en Spruit behalve de installatie op het festival graag abri’s die op straat al beschikbaar zijn inzetten. Als een Trojaans paard infiltreert het kunstwerk zo ook buiten de grenzen van de originele festivallocatie. Het plaatsen van het kunstwerk in een andere context te plaatsen geeft een unieke ervaring aan voorbijgangers op onverwachte plekken in de publieke ruimte. Naast dat het festival zo met pop-up locaties ver buiten de oevers van het eigen festival treedt, profiteert het festival van de mogelijkheid om zichzelf op een vernieuwende manier te presenteren.
Om het effect van de nieuwe omgang met het oude medium en de artistieke kwaliteit voorop staan, volgt de campagne het visuele ontwerp van het kunstwerk Paperlight. Om de beleving op straat net zo zuiver te houden worden tekst en logo’s terughoudend en ingetogen geplaatst.
Gezien er van de max. capaciteit van 5-6 posters er doorgaans maar de helft gebruikt wordt, willen Dollen en Spruit overdag bij daglicht reclame van derden tonen. Na zonsondergang zijn de abri’s voor de campagne van het festival bestemd, tot de zon weer opkomt. Als alternatief kan de campagne voor het festival ook 24 uur per dag draaien. Eventueel laat de campagne bij daglicht een andere visuele voorstelling zien dan ‘s avonds, doordat de abri bij ingeschakelde verlichting het ontwerp anders uitlicht (zonder de rol papier hiervoor fysiek te moeten vervangen).
In aanvulling op de reeds bestaande abri’s in het straatbeeld kunnen er ook abri’s tijdelijk op andere locaties worden neergezet. Bijvoorbeeld op het Mercatorplein, wat zo tijdelijk in een tentoonstellingsruimte transformeert. Voor het tijdelijk plaatsen van abri’s bestaan er abri’s voorzien van een grote betonnen bovengrondse plaat (de setup is hiermee vergelijkbaar met een parasolvoet). Dit maakt ingraven overbodig. Een kleine inspanning kan zo veel impact maken.
De campagne beperkt zich wat Dollen en Spruit betreft zeker niet tot Amsterdam, maar kan over heel Nederland worden uitgerold. Als een wijdverspreide olievlek kan het festival van heel het land dan een openbare tentoonstelling en/of museum maken.
Van analoog tot digitaal
Omdat Paperlight de kwaliteiten van de analoge techniek benadrukt (papiervezels, fysieke beweging, kleurbereik, bedrukking, perfectie en imperfectie) en deze door digitalisering van abri’s (deels) verloren gaan, willen ze de campagne juist daarom ook op digitale abri’s tonen. Liefst onaangepast, gewoon hetzelfde computerbestand als ontwikkeld voor de analoge uitvoering opslaan als een voor de digitale abri gewenst bestandsformaat. Deze nieuwe generatie digitale abri’s staan in Amsterdam bijvoorbeeld voor het Centraal Station. De voor analoge techniek ontwikkelde campagne ook op digitale borden vertonen voegt een spanningsveld aan de campagne toe. Spruit: “Hoe mooi zou het zijn, onze dansende handgeschilderde kleurbanen. Oneffenheden die je in de analoge abri voorbij ziet glijden lijken op het beeldscherm stil te staan, vastgelopen. Tegenwoordig is het juist andersom het geval.”
Omdat de digitale reclameborden ook programmeerbaar zijn, zo niet zelfs beter, kan de stad op een specifiek moment bijvoorbeeld blauw kleuren (of rood, of roze, of geel, of paars of een verloop van de één naar de andere tint). Of de kleur van de dag echoën (bijvoorbeeld oranje na een zonnige dag, blauw als het nat is, wit bij sneeuw).
Publieksactie
Ook zien Dollen en Spruit mogelijkheden acties aan de campagne te verbinden om publiek te activeren en mobiliseren. Bepaalde posters kunnen aanwijzingen vermelden, zoals een locatie en tijdstip. Vervolgens kan de vermelde locatie (een andere abri) een nieuwe aanwijzing tonen door een fragment op dat specifieke ogenblik kort in beeld te brengen. De actie is geïnspireerd op geocaching, een recreatieve buitenactiviteit en spel waarbij gebruik wordt gemaakt van een gps-ontvanger of smartphone om ergens een zogenaamde cache (verstopplaats) te vinden.
Incentives om meedoen te stimuleren kunnen bijvoorbeeld zijn het winnen van een VIP-behandeling als gast op het festival, een etentje en/of overnachting op het Marineterrein, een boottour voor één of meerdere personen tot een privé-rondvaart met de hele boot vol vrienden.
Amsterdam Light Festival
De installatie is oorspronkelijk bedacht en ontworpen voor het Amsterdam Light Festival, editie 2017-2018. Dollen en Spruit zonden Paperlight in bij de festival’s open Call for Concepts, dat boven de 750 inzendingen ontving. Een jury bestaande uit Beatrix Ruf (voormalig directeur Stedelijk Museum Amsterdam), Kobus Kuipers (Professor Nanostructures), Liu Gang (Curator en Ondernemer), Janine Häberle (Conceptuele Ontwerper in Mode), Pieke Bergmans (Kunstenaar) en Lennart Booij (Curator Amsterdam Light Festival) selecteerde 30 projecten voor deelname aan het festival, waaronder Paperlight.